Mühendislik öğrencileri, mühendisler ve teknik resim okuma ve çizim gerekliliğine sahip teknikerler için hazırladığımız kitabımız, teknik resmin kapsamı, özellikleri ve çeşitli uygulama alanları üzerine odaklanmaktadır.
Kitabımızın ilk bölümünde, genel çizim prensipleri ele alınmış ve endüstri standartları ve normları vurgulanmıştır. Ardından, teknik resimde kullanılan araçlar, bunların doğru kullanımı, bakımı ve dikkat edilmesi gereken noktalar incelenmiştir. Resim kağıtları ve standart ölçüler hakkında detaylı bilgiler sunulmuştur.
Ölçekler konusu ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Yazı ve rakamların teknik resimdeki rolü, çeşitleri ve uluslararası standartlar gözden geçirilmiştir. Ayrıca, çeşitli çizgi tipleri ve bunların kesişimleri ile ilgili detaylar paylaşılmıştır.
Geometrik çizimler bölümünde, çeşitli geometrik şekillerin nasıl çizileceği, açı çizimleri ve parçaların eşit parçalara bölünmesi konuları işlenmiştir. Teğetler, spiral çizimleri, elips çizimleri, oval çizimleri, parabol, hiperbol gibi özel çizim tekniklerine ayrı bir vurgu yapılmıştır.
İz düşümler ünitesi, tel çubuklarının ve düzlem yüzeyli plakaların iz düşümlerini içerir. Görünüş çizimleri konusu, yardımcı iz düşümler eşliğinde detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Kitabımızın bir diğer bölümünde, ISO-E ve ISO-A görünüş çıkarmaları, parça konumunun tespiti, farklı görünüş çeşitleri ve sayıları, ölçeklendirme ve perspektif resimlerden görünüş çıkarma gibi konular ele alınmıştır.
Perspektifler bölümünde, perspektif resimlerin tanımı, çeşitleri ve çizim teknikleri açıklanmıştır. Kesit alma başlığı altında, kesit alma işleminin önemi ve farklı türleri detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Yüzey işleme işaretleri ve yönlerinin tanımı, pürüzlülük kavramıyla devam eder. Pürüzlülük işaretlerinin nasıl kullanılacağı ve çeşitleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
Toleranslar başlığı altında, tolerans kavramı ve resimlerde nasıl gösterildiği açıklanmıştır. Türk Standartları'na göre ölçüler ve toleransların uygulama örnekleri tablolarla sunulmuştur.
Kitabımız, mühendislik eğitimi alanındaki öğrenciler, pratik uygulama yapan profesyoneller ve teknik eğitmenler için vazgeçilmez bir kaynak olma amacı taşımaktadır.
DETAYLI AÇIKLAMA İÇİN TIKLAYIN
Ünite 1 TEKNİK RESİM- 13
1.1 Genel Tanım………………………………………………………………………………………………...13
1.1.2 Teknik Resim………………………………………………………………………………………….….13
1.1.3 Teknik Resim Metodik Bir Dildir ……………………………………….……………………….13
1.1.4 Teknik Resimde Genel Çizim Şekiller………………………………………………………….13
1.1.5 Kroki Resim ……………………………………………………………………………………………...14
1.1.6 Yapım Resmi ……………………………………………………………………………………….…….14
1.1.7 Komple Resimler……………………………………………………………………………………….14
1.1.8 Grup Resimleri ………………………………………………………………………………………….16
1.1.9 Teknik Resim-Meslek Resim İlişkisi …………………………………………………………….16
1.2 Standartlar-Normlar……………………………………………………………………………………….16
1.2.1 Alman Normu-DIN……………………………………………………………………………………….16
1.2.2 Uluslararası Normlar—ISO…………………………………………………………………………..16
1.2.3 Avrupa Normu-EN ……………………………………………………………………………………….17
1.2.4 Türk Standartları-TS …………………………………………………………………………………….17
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………….17
ÜNİTE 2 TEKNİK RESİM ALETLERİ…………………………………………………………………………….18
2.1 Teknik Resim Aletleri……………………………………………………………………………………….18
2.1.1 Çizim Tablaları ve Masaları…………………………………………………………………………….18
2.1.2 Cetveller…………………………………………………………………………………………………….….18
2.1.3 T cetvelleri………………………………………………………………………………………….………….19
2.1.4 Gönyeler………………………………………………………………………………………………..……….19
2.1.5 Pistoleler - Eğrı Çizim Şablonlar……………………………………………………………………….19
2.1.6 Şablonlar…………………………………………………………………………………………………………20
2.1.7 Pergeller …………………………………………………………………………………………………………20
2.1.8 Kurşun Kalemler ………………………………………………………………………………………………20
2.1.9 Silgiler ………………………………………………………………………………………………………………21
2.1.10 Rapidolar—Mürekkepli Çizim Uçları ………………………………………………………………21
2.2 Resim Aletlerinin Kullanılması ve Bakımı………………………………………………………………..21
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………….22
ÜNİTE 3 RESİM KAĞITLARI……………………………………………………………………………………….23
3.1 Resim Kâğıtları…………………………………………………………………………………………………..23
3.1.1 Düz Beyaz Resim Kağıdı……………………………………………………………………………………23
3.1.2 Eskiz Kâğıdı……………………………………………………………………………………………………….23
3.1.3 Aydınger Kâgıdı…………………………………………………………………………………………………23
3.1.4 Ozalit Kâğıdı………………………………………………………………………………………………………23
3.2 Resim Kâğıtlarının Ölçüleri…………………………………………………………………………………..23
3.2.1 Resim Kâğıdında Yazı Alanı – Antet……………………………………………………………………24
3.2.2 Resim Kâğıtlarının Katlanması…………………………………………………………………………….25
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………….26
ÜNİTE 4 ÖLÇEKLER………………………………………………………………………………………………………..27
4.1 Ölçeğin Tanımı ve Önemi…………………………………………………………………………………………27
4.2 Ölçek Çeşitleri………………………………………………………………………………………………………..27
4.2.1 Gerçek Ölçek………………………………………………………………………………………………………..27
4.2.2 Küçültme Ölçekleri………………………………………………………………………………………………..27
4.2.3 Büyültme Ölçekleri…………………………………………………………………………………………………27
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………………28
ÜNİTE 5 YAZI ve RAKAMLAR……………………………………………………………………………………………29
5.1 Yazılar…………………………………………………………………………………………………………………..……..29
5.1.1 Standart Biçimleri - Norm Yazı ………………………………………………………………………………29
5.1.2 Norm Yazı Ölçüleri …………………………………………………………………………………………………..29
5.1.3 Norm Yazı Çeşitleri……………………………………………………………………………………………………31
5.1.3.1 Dik Norm Yazı…………………………………………………………………………………………………………31
5.1.3.2 Eğik ( İtalik ) Norm Yazı…………………………………………………………………………………………31
5.1.3.3 Teknik Alanda Neden Eğik (italik) Yazı Tercih Edilir…………………………………………….31
5.2 Rakamlar………………………………………………………………………………………………………………………..33
5.2.1 Standart Biçimleri……………………………………………………………………………………………………….33
5.2.2 Dik ve Eğik Rakamlar…………………………………………………………………………………………33
5.3 El Yazısı ……………………………………………………………………………………………………………………………36
5.4 Romen Rakamları ……………………………………………………………………………………………………………….36
5.5 Latin Harfleri………………………………………………………………………………………………………………………….36
Ölçme ve Değerlendirme …………………………………………………………………………………………………….37
UYGULAMALAR………………………………………………………………………………………………………………………39
ÜNİTE 6 ÇİZGİ ve ÇEŞİTLERİ ………………………………………………………………………………….…………………..…46
6.1 Çizginin Çizimdeki Önemi ………………………………………………………………………………..……………………..46
6.2 Çizgi Ölçüleri - Çizgi Genişlikleri ……………………………………………………………………………………………46
6.3 Çizgi Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler ………………………………………………………………………………………46
6.3.1 Geniş Dolu Çizgi - Sürekli Geniş Çizgi …………………………………………………………………………………46
6.3.2 Dar Dolu Çizgi - Sürekli Dar Çizgi …………………………………………………………………………………………48
6.3.3 Dar Serbest El Çizgisi …………………………………………………………………………………………………………….48
6.3.4 Dar Kesik Çizgi ………………………………………………………………………………………………………………………48
6.3.5 Kesik, Noktalı Dar Çizgi-Eksen Çizgisi………………………………………………………………………………….48
6.3.6 Kesik, Noktalı, Çıkış Kısımları Geniş Çizgi Kesit Ekseni Çizgisi………………………….49
6.3.7 Kesik, Noktalı Geniş Çizgi - Geniş Eksen Çizgisi…………………………………………..49
6.3.8 Kesik, İki Noktalı Dar Çizgi - İki Noktalı Eksen Çizgisi……………………………………..49
6.3.9 Çizgilerin Kesiştirilmesi………………………………………………………………………..49
6.3.10 Kâğıt Ölçülerine Göre Çizgi Kalınlıklarının Belirlenmesi…………………………………..50
6.3.11 Bayrağımızın Teknik Resmi…………………………………………………………………50
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………..51
UYGULAMALAR…………………………………………………………………………….53
ÜNİTE 7 GEOMETRİK ÇİZİMLER……………………………………………………….60
7.1 Temel Geometrik Kavramlar ve Çizimler ……………………………………………………….60
7.2 Geometrik Çizimler……………………………………………………….62
7.2.1Bir Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Paralel Çizmek……………………………………………………….62
7.2.2Bir Doğruya Üzerindeki Bir Noktadan Dik Doğru Çıkmak……………………………………………………62
7.2.3Bir Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Dik Doğru İnmek……………………………………………………….63
7.2.4Bir Doğrunun Ucundan Dik Çıkmak……………………………………………………….63
7.2.5 Bir Doğru Parçasını İki Eşit Parçaya Bölmek……………………………………………………….63
7.2.6Bir Doğru Parçasının Eşit Parçalara Bölünmesi……………………………………………………….64
7.3 Açı Çizimleri ve Eşit Parçalara Bölünmeleri…………………………………………………………………64
7.3.1 Bir Açının İki Eşit Parçaya Bölünmesi……………………………………………………………………….65
7.3.2 Bir Dik Açıyı (900) Üç Eşit Parçaya Bölmek ……………………………………………………….65
7.3.3 Köşesi Uzakta (Çizim Alanının Dışında) Olan Bir Açının Açı Ortayını Bulmak………………….65
7.3.4 Bir Dairenin Merkezini Bulmak ……………………………………………………………………………66
7.4 Çokgenlerin Çizimi…………………………………………………………………………………………66
7.4.1 Çember İçine Eşkenar Üçgen Çizmek…………………………………….…………………………66
7.4.2 Bir Kenarı Bilinen Eşkenar Üçgen Çizmek…………………………….……………………………66
7.4.3 Çember İçine Kare Çizmek……………………………………………….……………………………67
7.4.4 Çember İçine Düzgün Beşgen Çizmek………………………………………………………………67
7.4.5 Çember İçine Düzgün Altıgen Çizmek………………………………………..……………………..67
7.4.6 Bir Çember İçine Düzgün Yedigen Çizmek…………………………………………………………68
7.4.7 Çember İçine Pergelle Düzgün Dokuzgen Çizmek…………………………..………………………68
7.4.8 Genel Metodla Bir Çember İçine Düzgün Dokuzgen Çizmek……………………………………68
7.5 Çemberler ve Yaylar…………………………………………………………………………………………………..69
7.5.1 Çember ve Yaylar .Yarıçapları Bilinen (r— 25 mm; r1: 15 mm) İki Çemberi, Yarıçapı Bilinen Dış Bükey Bir Yay ile Birleştirmek……………………………………………………………………………………………………69
7.5.2Yarıçapları r— 25 m; riz15 mm Olan İki Çemberi, Yarıçapı r2z 40 mm Olan Bir Yayla İçbükey Olarak Birleştirmek………………………………………………………………………………………………..69
7.5.3 Köşe Kenarlarının Yayla Birleştirilme………………………………………………….70
7.5.3.1 Dik Açılı Köşe Kenarlarının Birleştirilmesi……………………………………………70
7.5.3.2 Dar Açılı Köşe Kenarlarının Bir Yayla Birleştirilmesi…………………………………70
7.5.3.3 Çember Yayı Uzunluklarının Bulunması………………………………………………71
7.5.3.3.1 Çemberin Uzunluğunu Bulmak………………………………………………………..71
7.5.3.3.2 Bir Çember Üzerindeki Herhangi Bir Yayın Uzunluğunu Bulmak…………………71
7.6 Teğetler ……………………………………………………………………………………………………………………………………….71
7.6.1 Bir Çembere Dışında Bulunan Bir Noktadan Teğet Doğru Çizmek………………………………71
7.6.2 Çapları Farklı ve Birbirine Uzak Mesafede Olan İki Çembere Ortak Teğet Doğru Çizmek……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..72
7.7 Spiral Çizimleri……………………………………………………………………72
7.7.1 İki Merkezli Spiral Çizmek………………………………………………73
7.7.2 Arşimet Spiralinin Çizimi………………………………………………73
7.7.3 Dört Merkezli Spiral Çizimi………………………………………………73
7.8. Elips Çizimleri………………………………………………………………………73
7.8.1 Bahçıvan Elipsi………………………………………………………………………74
7.8.2 Elips Çizmek………………………………………………………………………74
7.8.3 Dikdörtgenden Elips Çizmek………………………………………………75
7.8.4 Çember İçine Elips Çizmek………………………………………………75
7.9 Oval Çizimleri………………………………………………………………………75
7.9.1 Kareler Yardımıyla Oval Çizmek………………………………………………75
7.9.2 Küçük Çapı Bilinen Bir Oval Çizmek………………………………………………76
7.10 Parabol ve Hiperbol Çizimleri………………………………………………………76
7.10.1 Parabol Çizimi………………………………………………………………………76
7.10.2 Hiperbol Çizimi………………………………………………………………………76
7.10.3 Pratik Hiperbol Çizimi………………………………………………………………………77
Ölçme ve DeğerIendirme………………………………………………………………………78
UYGULAMALAR………………………………………………………………………80
ÜNİTE 8 İZ DÜŞÜM……………………………………………………………………………………95
8.1 İz Düşümün Genel Tanımı……………………………………………………………………………………95
8.1.1 Konik (merkezi) İz Düşüm Metodu……………………………………………………………………………………96
8.1.2 Paralel İz Düşüm Metodu……………………………………………………………………………………96
8.1.2.1 Dik İz Düşüm Metodu-Dik İz Düşüm……………………………………………………………………………………96
8.1.2.2 Eğik İz Düşüm Metodu-Eğik İz Düşüm……………………………………………………………………………………96
8.1.2.3 Eşlenik (Dik) İz Düşüm……………………………………………………………………………………97
8.2 İz Düşüm Düzlemleri……………………………………………………………………………………97
8.3 Bilyenin, Tel Çubuğun ve Sac Plakanın İz Düşümlerinin Çizimi………………………………………………………99
8.3.1 Bilyenin İz Düşümü……………………………………………………………………………………99
8.3.2 Bir Tel Çubuğun İz Düşümlerinin Çizimi……………………………………………………………………………………102
8.3.2.1 Bir AB Tel Çubuğunun İz Düşümleri……………………………………………………………………………………102
8.3.2.1.1 Yatay Düzleme Dik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri…………………………………103
8.3.2.1.2 Yanal Düzleme Dik Bir AB Çubuğunun İz Düşümler…………………………………………103
8.3.2.1.3 Düşey Düzleme Dik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri…………………103
8.3.2.1.4 Düşey Düzleme Paralel Yatay ve Yanal Düzlemlere Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri……………………………………………………………………………………104
8.3.2.1.5 Yatay Düzleme Paralel, Düşey ve Yanal Düzlemlere Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümler………………………………………………………………………………………………………………………104
8.3.2.1.6 Yanal Düzleme Paralel, Düşey ve Yatay Düzlemlere Eğik Bir AB Çubuğunun İz Düşümle…………………………………………………………………………………………………………………………………………104
8.3.2.1.7 Üç İz Düşüm Düzlemine de Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun iz Düşümleri (Gelişigüzel konumda duran bir AB çubuğunun iz düşümleri) ……………………………………………………………………105
8.3.3 Düzlem Yüzeyli Plakaların iz Düşümleri…………………………………………………………………………………106
8.3.3.1 Düşey Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Bir Üçgen Plakanın İz Düşümü…………………………………………………………………………………………………………………………………………106
8.3.3.2 Yatay Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Üçgen Plakanın İz Düşümleri…………………………………………………………………………………………………………………………………………107
8.3.3.3 Yanal Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Bir Üçgen Plakanın İz Düşümleri…………………………………………………………………………………………………………………………………………107
8.3.3.4 Üç İz Düşüm Düzlemine de Eğik Konumda Boşlukta ....Durduğu Varsayılan Üçgen Bir Plakanın İz Düşümleri…………………………………………………………………………………………………………………………………………107
8.4 AB Çubuğunun ve Düzlem Yüzeyli Plakaların Gerçek Büyüklüklerini Bulma Metodları…………………………………………………………………………………………………………………………………………108
8.4.1 Yardımcı iz Düşüm Düzlemi Metodu-Düzlem Değiştirme Metodu…………………………………………………………………………………………………………………………………………108
8.4.2 Döndürme Metodu………………………………………………………………………………………………………108
8.4.3 Yatırma Metodu………………………………………………………………………………………………………109
8.4.4 Düzlem Plakaların Gerçek Büyüklüklerinin Bulunması…………………………………109
8.4.4.1 Yardımcı iz Düşüm Metodu ile Üç Düzleme de Eğik Konumda Duran (gelişigüzel)110Bir Plakanın Gerçek Büyüklüğünün Bulunması…………………………………110
8.4.4.2 Üç Düzleme de Eğik Bir Üçgen Plakanın Döndürme Metodu ile Gerçek Büyüklüğünün Bulunması…………………………………110
8.4.4.3 Yatırma Metodu ile Üç Düzleme de Eğik Konumda (gelişigüzel) Duran Bir Üçgen Plakanın Gerçek Büyüklüğünün Bulunması ………………………………………………………………………………………………………111
Ölçme ve Değerlendirme………………………………………………………………………………………………………112
UYGULAMALAR…………………………………………………………………………………………………………113
ÜNİTE 9 GÖRÜNÜŞ ÇİZİMLERİ ……………………………………………………………………117
9 Görünüşler ……………………………………………………………………117
9.1 Ön Görünüş-Düşey Görünüş ……………………………………………………………………117
9.2 Üst Görünüş-Yatay Görünüş ……………………………………………………………………117
9.3 Yan Görünüş-Yanal Görünüş ……………………………………………………………………117
9.4 Diğer Görünüşler ……………………………………………………………………117
9.4.1 Sağ Yan Görünüş ……………………………………………………………………117
9.4.2 Alttan Görünüş ……………………………………………………………………118
9.4.3 Arkadan Görünüş……………………………………………………………………118
9.5 Görünüş Çıkarmak ……………………………………………………………………118
9.5.1.1 ISO-E Görünüş Çıkarma Metodu ……………………………………………………………………119
9.5.1.2 Ön Görünüşün Çizimi ……………………………………………………………………119
9.5.1.3 Üst Görünüşün Çizimi ……………………………………………………………………119
9.5.1.4 Yandan Görünüşün Çizimi……………………………………………………………………120
9.5.2 ISO-E Metodunda Diğer İz Düşüm Düzlemleri……………………………………………………………………121
9.5.2.1 ISO-A Görünüş Çıkarma (İz Düşüm) Metodu ……………………………………………………………………122
9.5.3 Parça Konumunun Tespiti……………………………………………………………………123
9.5.4 Görünüş Çeşitlerinin ve Sayısının Tespiti……………………………………………………………………123
9.5.5 Ölçek Tespiti……………………………………………………………………124
9.6 Tek Görünüşle İfade Edilen Parçalar……………………………………………………………………124
9.6.1 Kare Prizma ve Silindirik Parçaların Görünüşleri……………………………………………………………………124
9.6.2 İki ve Üç Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar……………………………………………………………………125
9.6.2.1 İki Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar ……………………………………………………………………125
9.6.2.2 Üç Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar ……………………………………………………………………126
9.6.3 İki Görünüşü Aynı, Üçüncü Görünüşleri Farklı Olabilen Parçaların Görünüşleri……………126
9.7 Perspektif Resimlerden Görünüş Çıkarmak……………………………………………………………………127
9.7.1 İki Görünüşü Verilmiş Olan Bir Parçanın Üçüncü Görünüşünü Çıkarmak ve Görünüşlerdeki Eksikleri Tamamlamak……………………………………………………………………128
9.7.2 İki Görünüşü Verilmiş Olan Bir Parçanın Üçüncü Görünüşlerinin Bulunması…………………………128
9.7.3 Görünüşlerdeki Eksiklikleri Tamamlamak……………………………………………………………………129
9.8 Yardımcı Görünüşü Çizilmesi Gereken Parçalar ……………………………………………………………………130
9.8.1 Yardımcı İz düşüm Düzlemi Metoduyla Yardımcı Görünüş Çizmek …………………………………130
9.8.2 Yatırma Metodu ile Yardımcı Görünüş Çizilmesi……………………………………………………………………130
9.8.3 Döndürme Metodu ile Yardımcı Görünüş Çizmek……………………………………………………………………131
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………132
UYGULAMALAR……………………………………………………………………135
ÜNİTE 10 PERSPEKTİFLER………………………………………………………………………………………………………151
10.1 Perspektif Resmin Tanımı ve Çeşitleri……………………………………………………………………………………………151
10.1.1 Perspektif Resmin Tanımı ………………………………………………………………………………………………………151
10.1.2 Perspektif Çeşitleri………………………………………………………………………………………………………152
10.1.2.1 Paralel Perspektif………………………………………………………………………………………………………152
10.1.2.1.1 Aksonometrik Perspektif………………………………………………………………………………………………………153
10.1.2.1.1.1 İzometrik Perspektif ………………………………………………………………………………………………………153
10.1.2.1.1.2 İzometrik Perspektif Normunun Bulunması……………………………………………………………………154
10.1.2.1.1.3 Dimetrik Perspektif………………………………………………………………………………………………………155
10.1.2.1.1.3.1 Dimetrik Perspektif Normunun Bulunması……………………………………………………………………156
10.1.2.1.1.3.2 Dimetrik Perspektif Çizim Örnekleri……………………………………………………………………156
10.1.2.1.1.4 Trimetrik Perspektif………………………………………………………………………………………………………157
10.1.2.2 Eğik Perspektif………………………………………………………………………………………………………157
10.1.2.3 Eğik Perspektif Çeşitleri………………………………………………………………………………………………………158
10.1.2.3.1 Eğik Perspektiflerin Çizimine Ait Örnekleri ……………………………………………………………………158
10.1.3 Konik Perspektif………………………………………………………………………………………………………159
10.1.3.1 Tek Kaçış Noktalı Konik Perspektif……………………………………………………………………160
10.1.3.2 İki Kaçış Noktalı Konik Perspektif ……………………………………………………………………160
10.1.3.3 Üç Kaçış Noktalı Konik Perspektif……………………………………………………………………160
10.2 Basit Geometrik Cisimlerin İzometrik ve Dimetrik Eğik Perspektiflerinin Çizimi………161
10.2.1 Daire Yüzeyli Cisimlerin Perspektifleri……………………………………………………………………161
10.2.2 Prizma ve Piramitin İzometrik, Dimetrik ve Eğik Perspektifleri…………………………………162
Ölçme ve Değerlendirme………………………………………………………………………………………………………163
UYGULAMALAR………………………………………………………………………………………………………………..165
ÜNİTE 11 KESİT ALMA………………………………………………………………………………………………………………………171
11.1 Kesit Almanın Tanımı, Önemi ve Çeşitleri………………………………………………………………………………171
11.1.1 Tam Kesit………………………………………………………………………………………………………………………172
11.1.2 Yarım Kesit………………………………………………………………………………………………………………………173
11.1.3 Bölgesel (Kısmi) Kesit……………………………………………………………………………………………………………174
11.1.4 Kademeli Kesit………………………………………………………………………………………………………………………174
11.1.5 Döndürülmüş Kesit……………………………………………………………………………………………………………………175
11.1.6 Profil Kesitler - Yerinde Döndürülmüş Kesitler………………………………………………………………………176
11.2 Kesit Yüzeylerin Taranması……………………………………………………………………………………………………………176
11.2.1 Tarama Çizgileri ………………………………………………………………………………………………………………………176
11.2.2 Tarama Çizgilerinin Açılan……………………………………………………………………………………………………177
11.2.3 Tarama Yönleri……………………………………………………………………………………………………177
11.3 Kesitlerle ilgili Çizim Uygulamaları……………………………………………………………………………………………179
Ölçme ve Değerlendirme………………………………………………………………………………………………………….184
UYGULAMALAR…………………………………………………………………………………………………………………………………187
ÜNİTE 12 ÖLÇÜLENDİRME……………………………………………………………………………………………………193
12.1 Ölçülendirmenin Gereği ve Önemi ………………………………………………………………………………………193
12.2 Ölçülendirme Elemanları ……………………………………………………………………………………………………193
12.3 Ölçülendirme Kuralları……………………………………………………………………………………………………196
12.4 Ölçülerin Resim Üzerinde Dağılışı……………………………………………………………………………………203
12.5 Gerekli ve Yeterli Ölçülendirmenin Önemi…………………………………………………………………………………203
12.6 Uygulamalarda Pratik Kurallar ……………………………………………………………………………………………204
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………………………206
UYGULAMALAR………………………………………………………………………………………………………………………209
ÜNİTE 13 YÜZEY İŞLEME İŞARETLERİ……………………………………………………………………………………………218
13.1 Yüzey İşleme İşaretlerinin Tanımı ve Önemi…………………………………………………………………………218
13.2 Talaş Kaldırılarak İşlenecek Yüzeylere Konulması Gereken İşleme İşaretleri, Bunların Anlamlan..218
13.3 Pürüzlülük…………………………………………………………………………………………………………………………………219
13.3.1 Pürüzlülüğün Sınıflandırılması………………………………………………………………………………………………220
13.3.2 Pürüzlülük Değerleri ………………………………………………………………………………………………………………221
13.3.3 Yüzey İşleme Yönlerinin Gösterilmesi…………………………………………………………………………224
13.4 Yüzey İşleme işaretlerinin Yapım Resimlerinde Gösterilmesi ………………………………………………225
13.5 Özel İşlem Görmesi Gereken Yüzeylerin Gösterilmesi………………………………………………………………229
13.5.1 Galvanik ve Kimyasal Kaplamalar………………………………………………………………229
13.5.1.1 Her Tarafın Krom Kaplanması………………………………………………………………229
13.5.1.2 DIN 50960'a Göre Krom Kaplama………………………………………………………………229
13.5.1.3 Özel İşlem Görmüş Yüzeyin Ölçüde Belirtilmesi……………………………………229
13.5.1.4 Kaplanmayacak Kısmın Resimde Belirlenmesi………………………………………230
13.5.2 Sertleştirme İşlemlerinin Yapım Resminde Belirtilmesi…………………………………230
Ölçme ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………231
UYGULAMALAR………………………………………………………………………………………………………233
Ünite 14 TOLERANSLAR………………………………………………………………………………………242
14.1 Toleransın Tanımı ve Önemi……………………………………………………………………………242
14.2 Toleransı Gerektiren Sebepler……………………………………………………………………………242
14.2.1 Makine ve Takım Faktörü………………………………………………………………………………242
14.2.2 Ölçü Aleti Faktörü ……………………………………………………………………………….…………242
14.2.3 Isı ve Işık Faktörü………………………………………………………………………………..…………242
14.2.4 Kişisel Faktör………………………………………………………………………………………………..…243
14.3 Genel Kavramlar………………………………………………………………………………………………….243
14.3.1 Anma Ölçüsü-Esas Ölçü-Nominal Ölçü N …………………………………………………………………243
14.3.2 Sınır Ölçüsü……………………………………………………………………………………………………….…………244
14.3.3 Tolerans ve İşlem Toleransı………………………………………………………………………………………244
14.3.3.1 Tolerans Alanlarının Konumu………………………………………………………………………………………244
14.3.3.2 Genel Toleranslar………………………………………………………………………………………..………………245
14.3.3.3 Tolerans Değerlerinin (Sınır Ölçülerinin) Seçilmesi ve Yazılması ………………………………246
14.3.3.4 ISO Tolerans Sistemi…………………………………………………………………………………………………246
14.3.3.5 ISO Alıştırma Sistemi …………………………………………………………………………………………247
14.4 Toleransların Resimlerde Gösterilmesi……………………………………………………………………………251
14.5 Şekil ve Konum Toleransları …………………………………………………………………………………………….254
14.6 Toleransların Okunması, Çizelgelerin Kullanılması ………………………………………………………258
Ölçme ve Değerlendirme ……………………………………………………………………………………………………….…259
UYGULAMALAR………………………………………………………………………………………………………………………..261
Ürün Özellikleri | |
---|---|
Sayfa Sayısı: | 296 |
Baskı: | Beyaz Kağıt - Sert Kapak |
Ebat: | 19x27 cm |
Yazar: | Naci Şahin |
ISBN: | 978-605-64048-6-3 |
Ünite 1 TEKNİK RESİM
1.1 Genel Tanım
1.1.2 Teknik Resim
1.1.3 Teknik Resim Metodik Bir Dildir
1.1.4 Teknik Resimde Genel Çizim Şekiller
1.1.5 Kroki Resim
1.1.6 Yapım Resmi
1.1.7 Komple Resimler
1.1.8 Grup Resimleri
1.1.9 Teknik Resim-Meslek Resim İlişkisi
1.2 Standartlar-Normlar
1.2.1 Alman Normu-DIN
1.2.2 Uluslararası Normlar—ISO
1.2.3 Avrupa Normu-EN
1.2.4 Türk Standartları-TS
Ölçme ve Değerlendirme
ÜNİTE 2 TEKNİK RESİM ALETLERİ
2.1 Teknik Resim Aletleri
2.1.1 Çizim Tablaları ve Masaları
2.1.2 Cetveller
2.1.3 T cetvelleri
2.1.4 Gönyeler
2.1.5 Pistoleler - Eğrı Çizim Şablonlar
2.1.6 Şablonlar
2.1.7 Pergeller
2.1.8 Kurşun Kalemler
2.1.9 Silgiler
2.1.10 Rapidolar—Mürekkepli Çizim Uçları
2.2 Resim Aletlerinin Kullanılması ve Bakımı
Ölçme ve Değerlendirme
ÜNİTE 3 RESİM KAĞITLARI
3.1 Resim Kâğıtları
3.1.1 Düz Beyaz Resim Kağıdı
3.1.2 Eskiz Kâğıdı
3.1.3 Aydınger Kâgıdı
3.1.4 Ozalit Kâğıdı
3.2 Resim Kâğıtlarının Ölçüleri
3.2.1 Resim Kâğıdında Yazı Alanı – Antet
3.2.2 Resim Kâğıtlarının Katlanması
Ölçme ve Değerlendirme
ÜNİTE 4 ÖLÇEKLER
4.1 Ölçeğin Tanımı ve Önemi
4.2 Ölçek Çeşitleri
4.2.1 Gerçek Ölçek
4.2.2 Küçültme Ölçekleri
4.2.3 Büyültme Ölçekleri
Ölçme ve Değerlendirme
ÜNİTE 5 YAZI ve RAKAMLAR
5.1 Yazılar
5.1.1 Standart Biçimleri - Norm Yazı
5.1.2 Norm Yazı Ölçüleri
5.1.3 Norm Yazı Çeşitleri
5.1.3.1 Dik Norm Yazı
5.1.3.2 Eğik ( İtalik ) Norm Yazı
5.1.3.3 Teknik Alanda Neden Eğik (italik) Yazı Tercih Edilir
5.2 Rakamlar
5.2.1 Standart Biçimleri
5.2.2 Dik ve Eğik Rakamlar
5.3 El Yazısı
5.4 Romen Rakamları
5.5 Latin Harfleri
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 6 ÇİZGİ ve ÇEŞİTLERİ
6.1 Çizginin Çizimdeki Önemi
6.2 Çizgi Ölçüleri - Çizgi Genişlikleri
6.3 Çizgi Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler
6.3.1 Geniş Dolu Çizgi - Sürekli Geniş Çizgi
6.3.2 Dar Dolu Çizgi - Sürekli Dar Çizgi
6.3.3 Dar Serbest El Çizgisi
6.3.4 Dar Kesik Çizgi
6.3.5 Kesik, Noktalı Dar Çizgi-Eksen Çizgisi
6.3.6 Kesik, Noktalı, Çıkış Kısımları Geniş Çizgi Kesit Ekseni Çizgisi
6.3.7 Kesik, Noktalı Geniş Çizgi - Geniş Eksen Çizgisi
6.3.8 Kesik, İki Noktalı Dar Çizgi - İki Noktalı Eksen Çizgisi
6.3.9 Çizgilerin Kesiştirilmesi
6.3.10 Kâğıt Ölçülerine Göre Çizgi Kalınlıklarının Belirlenmesi
6.3.11 Bayrağımızın Teknik Resmi
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 7 GEOMETRİK ÇİZİMLER
7.1 Temel Geometrik Kavramlar ve Çizimler
7.2 Geometrik Çizimler
7.2.1Bir Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Paralel Çizmek
7.2.2Bir Doğruya Üzerindeki Bir Noktadan Dik Doğru Çıkmak
7.2.3Bir Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Dik Doğru İnmek
7.2.4Bir Doğrunun Ucundan Dik Çıkmak
7.2.5 Bir Doğru Parçasını İki Eşit Parçaya Bölmek
7.2.6Bir Doğru Parçasının Eşit Parçalara Bölünmesi
7.3 Açı Çizimleri ve Eşit Parçalara Bölünmeleri
7.3.1 Bir Açının İki Eşit Parçaya Bölünmesi
7.3.2 Bir Dik Açıyı (900) Üç Eşit Parçaya Bölmek
7.3.3 Köşesi Uzakta (Çizim Alanının Dışında) Olan Bir Açının Açı Ortayını Bulmak
7.3.4 Bir Dairenin Merkezini Bulmak
7.4 Çokgenlerin Çizimi
7.4.1 Çember İçine Eşkenar Üçgen Çizmek
7.4.2 Bir Kenarı Bilinen Eşkenar Üçgen Çizmek
7.4.3 Çember İçine Kare Çizmek
7.4.4 Çember İçine Düzgün Beşgen Çizmek
7.4.5 Çember İçine Düzgün Altıgen Çizmek
7.4.6 Bir Çember İçine Düzgün Yedigen Çizmek
7.4.7 Çember İçine Pergelle Düzgün Dokuzgen Çizmek
7.4.8 Genel Metodla Bir Çember İçine Düzgün Dokuzgen Çizmek
7.5 Çemberler ve Yaylar
7.5.1 Çember ve Yaylar .Yarıçapları Bilinen (r— 25 mm; r1: 15 mm) İki Çemberi, Yarıçapı Bilinen Dış Bükey Bir Yay ile Birleştirmek
7.5.2Yarıçapları r— 25 m; riz15 mm Olan İki Çemberi, Yarıçapı r2z 40 mm Olan Bir Yayla İçbükey Olarak Birleştirmek
7.5.3 Köşe Kenarlarının Yayla Birleştirilme
7.5.3.1 Dik Açılı Köşe Kenarlarının Birleştirilmesi
7.5.3.2 Dar Açılı Köşe Kenarlarının Bir Yayla Birleştirilmesi
7.5.3.3 Çember Yayı Uzunluklarının Bulunması
7.5.3.3.1 Çemberin Uzunluğunu Bulmak
7.5.3.3.2 Bir Çember Üzerindeki Herhangi Bir Yayın Uzunluğunu Bulmak
7.6 Teğetler
7.6.1 Bir Çembere Dışında Bulunan Bir Noktadan Teğet Doğru Çizmek
7.6.2 Çapları Farklı ve Birbirine Uzak Mesafede Olan İki Çembere Ortak Teğet Doğru Çizmek
7.7 Spiral Çizimleri
7.7.1 İki Merkezli Spiral Çizmek
7.7.2 Arşimet Spiralinin Çizimi
7.7.3 Dört Merkezli Spiral Çizimi
7.8. Elips Çizimleri
7.8.1 Bahçıvan Elipsi
7.8.2 Elips Çizmek
7.8.3 Dikdörtgenden Elips Çizmek
7.8.4 Çember İçine Elips Çizmek
7.9 Oval Çizimleri
7.9.1 Kareler Yardımıyla Oval Çizmek
7.9.2 Küçük Çapı Bilinen Bir Oval Çizmek
7.10 Parabol ve Hiperbol Çizimleri
7.10.1 Parabol Çizimi
7.10.2 Hiperbol Çizimi
7.10.3 Pratik Hiperbol Çizimi
Ölçme ve DeğerIendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 8 İZ DÜŞÜM
8.1 İz Düşümün Genel Tanımı
8.1.1 Konik (merkezi) İz Düşüm Metodu
8.1.2 Paralel İz Düşüm Metodu
8.1.2.1 Dik İz Düşüm Metodu-Dik İz Düşüm
8.1.2.2 Eğik İz Düşüm Metodu-Eğik İz Düşüm
8.1.2.3 Eşlenik (Dik) İz Düşüm
8.2 İz Düşüm Düzlemleri
8.3 Bilyenin, Tel Çubuğun ve Sac Plakanın İz Düşümlerinin Çizimi
8.3.1 Bilyenin İz Düşümü
8.3.2 Bir Tel Çubuğun İz Düşümlerinin Çizimi
8.3.2.1 Bir AB Tel Çubuğunun İz Düşümleri
8.3.2.1.1 Yatay Düzleme Dik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri
8.3.2.1.2 Yanal Düzleme Dik Bir AB Çubuğunun İz Düşümler
8.3.2.1.3 Düşey Düzleme Dik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri
8.3.2.1.4 Düşey Düzleme Paralel Yatay ve Yanal Düzlemlere Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümleri
8.3.2.1.5 Yatay Düzleme Paralel, Düşey ve Yanal Düzlemlere Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun İz Düşümler
8.3.2.1.6 Yanal Düzleme Paralel, Düşey ve Yatay Düzlemlere Eğik Bir AB Çubuğunun İz Düşümle
8.3.2.1.7 Üç İz Düşüm Düzlemine de Eğik Konumda Duran Bir AB Çubuğunun iz Düşümleri (Gelişigüzel konumda duran bir AB çubuğunun iz düşümleri)
8.3.3 Düzlem Yüzeyli Plakaların iz Düşümleri
8.3.3.1 Düşey Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Bir Üçgen Plakanın İz Düşümü
8.3.3.2 Yatay Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Üçgen Plakanın İz Düşümleri
8.3.3.3 Yanal Düzleme Paralel Konumda Boşlukta Duran Bir Üçgen Plakanın İz Düşümleri
8.3.3.4 Üç İz Düşüm Düzlemine de Eğik Konumda Boşlukta Durduğu Varsayılan Üçgen Bir Plakanın İz Düşümleri
8.4 AB Çubuğunun ve Düzlem Yüzeyli Plakaların Gerçek Büyüklüklerini Bulma Metotları
8.4.1 Yardımcı iz Düşüm Düzlemi Metodu-Düzlem Değiştirme Metodu
8.4.2 Döndürme Metodu
8.4.3 Yatırma Metodu
8.4.4 Düzlem Plakaların Gerçek Büyüklüklerinin Bulunması
8.4.4.1 Yardımcı iz Düşüm Metodu ile Üç Düzleme de Eğik Konumda Duran (gelişigüzel)110Bir Plakanın Gerçek Büyüklüğünün Bulunması
8.4.4.2 Üç Düzleme de Eğik Bir Üçgen Plakanın Döndürme Metodu ile Gerçek Büyüklüğünün Bulunması
8.4.4.3 Yatırma Metodu ile Üç Düzleme de Eğik Konumda (gelişigüzel) Duran Bir Üçgen Plakanın Gerçek Büyüklüğünün Bulunması
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 9 GÖRÜNÜŞ ÇİZİMLERİ
9 Görünüşler
9.1 Ön Görünüş-Düşey Görünüş
9.2 Üst Görünüş-Yatay Görünüş
9.3 Yan Görünüş-Yanal Görünüş
9.4 Diğer Görünüşler
9.4.1 Sağ Yan Görünüş
9.4.2 Alttan Görünüş
9.4.3 Arkadan Görünüş
9.5 Görünüş Çıkarmak
9.5.1.1 ISO-E Görünüş Çıkarma Metodu
9.5.1.2 Ön Görünüşün Çizimi
9.5.1.3 Üst Görünüşün Çizimi
9.5.1.4 Yandan Görünüşün Çizimi
9.5.2 ISO-E Metodunda Diğer İz Düşüm Düzlemleri
9.5.2.1 ISO-A Görünüş Çıkarma (İz Düşüm) Metodu
9.5.3 Parça Konumunun Tespiti
9.5.4 Görünüş Çeşitlerinin ve Sayısının Tespiti
9.5.5 Ölçek Tespiti
9.6 Tek Görünüşle İfade Edilen Parçalar
9.6.1 Kare Prizma ve Silindirik Parçaların Görünüşleri
9.6.2 İki ve Üç Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar
9.6.2.1 İki Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar
9.6.2.2 Üç Görünüşle Tanımlanabilen Parçalar
9.6.3 İki Görünüşü Aynı, Üçüncü Görünüşleri Farklı Olabilen Parçaların Görünüşleri
9.7 Perspektif Resimlerden Görünüş Çıkarmak
9.7.1 İki Görünüşü Verilmiş Olan Bir Parçanın Üçüncü Görünüşünü Çıkarmak ve Görünüşlerdeki Eksikleri Tamamlamak
9.7.2 İki Görünüşü Verilmiş Olan Bir Parçanın Üçüncü Görünüşlerinin Bulunması
9.7.3 Görünüşlerdeki Eksiklikleri Tamamlamak
9.8 Yardımcı Görünüşü Çizilmesi Gereken Parçalar
9.8.1 Yardımcı İz düşüm Düzlemi Metoduyla Yardımcı Görünüş Çizmek
9.8.2 Yatırma Metodu ile Yardımcı Görünüş Çizilmesi
9.8.3 Döndürme Metodu ile Yardımcı Görünüş Çizmek
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 10 PERSPEKTİFLER
10.1 Perspektif Resmin Tanımı ve Çeşitleri
10.1.1 Perspektif Resmin Tanımı
10.1.2 Perspektif Çeşitleri
10.1.2.1 Paralel Perspektif
10.1.2.1.1 Aksonometrik Perspektif
10.1.2.1.1.1 İzometrik Perspektif
10.1.2.1.1.2 İzometrik Perspektif Normunun Bulunması
10.1.2.1.1.3 Dimetrik Perspektif
10.1.2.1.1.3.1 Dimetrik Perspektif Normunun Bulunması
10.1.2.1.1.3.2 Dimetrik Perspektif Çizim Örnekleri
10.1.2.1.1.4 Trimetrik Perspektif
10.1.2.2 Eğik Perspektif
10.1.2.3 Eğik Perspektif Çeşitleri
10.1.2.3.1 Eğik Perspektiflerin Çizimine Ait Örnekleri
10.1.3 Konik Perspektif
10.1.3.1 Tek Kaçış Noktalı Konik Perspektif
10.1.3.2 İki Kaçış Noktalı Konik Perspektif
10.1.3.3 Üç Kaçış Noktalı Konik Perspektif
10.2 Basit Geometrik Cisimlerin İzometrik ve Dimetrik Eğik Perspektiflerinin Çizimi
10.2.1 Daire Yüzeyli Cisimlerin Perspektifleri
10.2.2 Prizma ve Piramitin İzometrik, Dimetrik ve Eğik Perspektifleri
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 11 KESİT ALMA
11.1 Kesit Almanın Tanımı, Önemi ve Çeşitleri
11.1.1 Tam Kesit
11.1.2 Yarım Kesit
11.1.3 Bölgesel (Kısmi) Kesit
11.1.4 Kademeli Kesit
11.1.5 Döndürülmüş Kesit
11.1.6 Profil Kesitler - Yerinde Döndürülmüş Kesitler
11.2 Kesit Yüzeylerin Taranması
11.2.1 Tarama Çizgileri
11.2.2 Tarama Çizgilerinin Açılan
11.2.3 Tarama Yönleri
11.3 Kesitlerle ilgili Çizim Uygulamaları
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 12 ÖLÇÜLENDİRME
12.1 Ölçülendirmenin Gereği ve Önemi
12.2 Ölçülendirme Elemanları
12.3 Ölçülendirme Kuralları
12.4 Ölçülerin Resim Üzerinde Dağılışı
12.5 Gerekli ve Yeterli Ölçülendirmenin Önemi
12.6 Uygulamalarda Pratik Kurallar
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
ÜNİTE 13 YÜZEY İŞLEME İŞARETLERİ
13.1 Yüzey İşleme İşaretlerinin Tanımı ve Önemi
13.2 Talaş Kaldırılarak İşlenecek Yüzeylere Konulması Gereken İşleme İşaretleri, Bunların Anlamlan
13.3 Pürüzlülük
13.3.1 Pürüzlülüğün Sınıflandırılması
13.3.2 Pürüzlülük Değerleri
13.3.3 Yüzey İşleme Yönlerinin Gösterilmesi
13.4 Yüzey İşleme işaretlerinin Yapım Resimlerinde Gösterilmesi
13.5 Özel İşlem Görmesi Gereken Yüzeylerin Gösterilmesi
13.5.1 Galvanik ve Kimyasal Kaplamalar
13.5.1.1 Her Tarafın Krom Kaplanması
13.5.1.2 DIN 50960'a Göre Krom Kaplama
13.5.1.3 Özel İşlem Görmüş Yüzeyin Ölçüde Belirtilmesi
13.5.1.4 Kaplanmayacak Kısmın Resimde Belirlenmesi
13.5.2 Sertleştirme İşlemlerinin Yapım Resminde Belirtilmesi
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR
Ünite 14 TOLERANSLAR
14.1 Toleransın Tanımı ve Önemi
14.2 Toleransı Gerektiren Sebepler
14.2.1 Makine ve Takım Faktörü
14.2.2 Ölçü Aleti Faktörü
14.2.3 Isı ve Işık Faktörü
14.2.4 Kişisel Faktör
14.3 Genel Kavramlar
14.3.1 Anma Ölçüsü-Esas Ölçü-Nominal Ölçü N
14.3.2 Sınır Ölçüsü
14.3.3 Tolerans ve İşlem Toleransı
14.3.3.1 Tolerans Alanlarının Konumu
14.3.3.2 Genel Toleranslar
14.3.3.3 Tolerans Değerlerinin (Sınır Ölçülerinin) Seçilmesi ve Yazılması
14.3.3.4 ISO Tolerans Sistemi
14.3.3.5 ISO Alıştırma Sistemi
14.4 Toleransların Resimlerde Gösterilmesi
14.5 Şekil ve Konum Toleransları
14.6 Toleransların Okunması, Çizelgelerin Kullanılması
Ölçme ve Değerlendirme
UYGULAMALAR